عادت كردن به تفكر

شهید آیت‌الله مطهری (ره):

«براى اينكه انسان بر سرنوشت خود و نيز بر جامعه خود مسلط باشد _لااقل در اين حد كه صد درصد تسليم اوضاع و احوالى كه بر او احاطه كرده است نباشد_ شرط اساسى، تفكر است.

اين تفكر اخلاقى كه مورد بحث است چيزى است نظير #محاسبة‌النفس؛ يعنى انسان بايد در شبانه‏‌روز فرصتى براى خودش قرار بدهد كه در آن فرصت، خودش را از همه چيز #قطع كند و به اصطلاح نوعى #درون‏گرايى نمايد، به خود فرو رود و درباره‌ی خود و اوضاع خود و تصميماتى كه بايد بگيرد و كارهايى كه بايد انجام دهد و آنچه كه واقع شده، ارزيابى كارهاى خودش در گذشته، ارزيابى رفقايى كه با آنها معاشرت مى‏‌كند، ارزيابى كتابهايى كه مطالعه كرده است، درباره‌ی همه‌ی اينها فكر كند.

مثلًا كتابى را خوانده، بعد بنشيند فكر كند كه من از اين كتاب چه گرفتم؟ اين كتاب در من چه اثرى گذاشت؟ آيا اثر خوب گذاشت يا اثر بد؟ بعد در انتخاب كتاب ديگر [دقت مى‌‏كند.] انسان كه آن‏قدر وقت و فرصت ندارد كه تمام كتابهاى دنيا را مطالعه كند، بلكه بايد انتخاب نمايد…
بنابراین يكى از عوامل اصلاح و تربيت نفس در تعليمات اسلامى، عادت كردن به تفكر است. تفكر بايد براى انسان عادت بشود.»

منبع: تعلیم و تربیت در اسلام، ج ۱، ص ۳۸۲